صدور چک
۱- چقدر با چک و انواع آن آشنایی دارید ؟
درحال حاضر دردست مردم چک های قدیمی غیر صیادی و چک های صیادی قدیم و چک های صیادی جدید وجود دارد.
چک های قدیمی هنوز معتبر بوده و لازم الاجراست و در این مقاله به تمام اقدامات لازم برای نحوه صدور چک می پردازیم.
۲ – آیا نحوه صدور چک را میدانید؟
عامه مردم اصولا چک رابرای قرض ،بدهی ویا تضمین حسن اجرای تعهدات خود صادر میکنند.
صدورچک قرینه بدهکاری است پس زمانی که چکی صادر میکنیم باید بدانیم در متن چک چه عباراتی را درج کنیم که اولا مشمول شکایت کیفری و مجازات نگردیم وثانیا از گردش بدون جهت چک و سوءاستفاده اشخاص بد نیت جلوگیری نماییم .
۳- نحوه صدور چک چگونه است؟
حتی المکان از صدور چک در وجه حامل خوداری کنیم.
حتما در متن چک های که بابت تضمین اجرای تعهدات صادرمیشود بابت ودلیل صدور قید شود.
البته در عرف بخصوص در شرکتها درهنگام استخدام کارمند چکی بابت تضمین دریافت میشود واصولااجازه درج بابت درمتن چک را نمیدهند که خود مشکلات عدیده ای را برای صادرکنندگان ایجاد نموده است.
چون زمانیکه در متن چک ها ی تضمین، بابت قید میشود دارنده به راحتی نمیتواند چک را وصول نماید در واقع دارنده اولباید ثابت کند که تخلفی از سوی صادرکننده صورت گرفته بعد وصول شود.
ذیل امضا حتما تاریخ نوشته شود .
حتما درهامش چک عبارت بدون خط خوردگی و بدون پشت نویسی درج شود.
از دارنده چک پس از اخذ کپی از چک رسید دریافت کنید همراه با کارت ملی گیرنده چک .
بهترین نوع صدور چک در وجه شماره حساب شخص میباشد یعنی در قسمت دروجه ابتدا شماره حساب شخص وسپس نام وی نوشته شود .
در خصوص صادر کننده چک چه چیزهایی را باید بدانیم ؟
۱-ابتدا باید مشخصات صادرکننده را بررسی و سپس احراز نمایید ایا دارای اعتبار کافی جهت صدور چک میباشد.
حتما امضا صادر کننده را با نمونه امضا تایید شده در بانک مطابقت نمایید.
انواع چک در سیر تحولات قانونگذاری نحوه صدور چک
۱- چک عادی :
چکی است که توسط اشخاص دارای حساب جاری نزد بانکها صادر میشود.
۲-چک های صیادی قدیمی :
پس از راه اندازی سامانه صیاد بانک مرکزی به جهت یکسان نمودن شکل و محتوا برگه های چک مولفه های جدیدی را راه اندازی کرد.
علاوه بر احراز صلاحیت شخص جهت صدور چک و عدم ممنوعیت قانونی ،به تعداد برگه چک های درخواستی شناسه یکتا اختصاص داده شد.که با چاپ ان بر روی دسته چک و شخصی سازی ان امکان خطا بسیار کاهش یافت.
۳-چک های صیادی طرح جدید:
که از ابتدا سال ۱۴۰۰ اجرایی گردید بصورت متحد الشکل در برگه های صورتی وبنفش چاپ و صادر میشود مانند چک های صیادی قدیم دارای شناسه ۱۶ رقمی است.
و بررویهر برگ چک این عبارت درج شده است که “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور،
دریافت و انتقال ان در سامانه صیاد است. مزیت این نوع چک مولفه های است که برروی ان تعبیه گردیده است .
در ظهرچک بارکد دو بعدی وجود دارد که با اسکن نمودن ان میتوان وضعیت اعتباری شخص صادر کننده از نظر چک های برگشتی و رفع سوء اثر نشده را استعلام کرد.
۴-چک موردی:
نوعی چک عادی است که افراد فاقد دسته چک میتوانند برای نیازهای موردی خود از ان استفاده نمایند.
جهت صدور چک موردی مطابق مقررات بانک مرکزی متقاضی چک موردی باید اول یک حساب جاری نزد بانک بدون دسته چک داشته و صدور ان مستلزم ثبت مبلغ وتاریخ و هویت گیرنده درسامانه صیاد است.
هر شخص در سال میتواند ۵ بار و هر بار دو چک موردی با مراجعه به بانک دریافت نماید.
چک موردی غیر قابل انتقال به غیر بوده و فقط توسط دارنده امکان تسویه ان وجود دارد.
که با دستورالعمل بانک مرکزی قابلیت اجرایی خواهد یافت.
۵-چک تضمین یا چک بانکی :
چکی است که به درخواست مشتری توسط بانک برعهده همان بانک صادر میشودو پرداخت وجه ان توسط بانک تضمین میشود.
چک تضمین شده بدو صورت چک تضمینی و چک رمزدار صادرمیشود.
تا قبل از تغییرات قانونی در سال ۱۴۰۰ تفاوت این دو چک باهم این بود که چک تضمینی در وجه شخص معین صادر و او می توانست ان را از طریق هر یک ازحسابهای بانکی خودوصول نماید.
در حالیکه چک رمزدار در وجه شخص معین و شماره حساب مشخصی صادر میشد و فقط قابلیت وصول در همان حساب را داشت.
اقدامات صادر کننده جهت نحوه صدور چک
الف:در چک های غیر صیادی و صیادی طرح قدیم
=ابتدا تاریخ در قسمت معین شده در چک بصورت عددی و حروفی نوشته شود.
=درج مبلغ چک به حروف و عدد در متن چک .
در صورتیکه درمتن چک بین مبلغ نوشته شده حروفی وعددی اختلاف وجود داشته باشد بانک مبلغ حروفی را مناط اعتبار قرار خواهد داد .
ودر صورتیکه بین دوعدد و رقم درج شده اختلافی پیش اید بانک رقم کوچکتر را ملاک پرداخت خود میداند مگر توسط صادر کننده اصلاح صورت گیرد.
=درج بابت در متن چک:
درصورتیکه چک بابت تضمین انجام تعهدات یا حسن اجرای تعهد ویا بابت قراردادی صادر میشود علاوه بردرج شماره چک درمتن قرارداد در متن چک نیز میبایست قرارداد مورد نظر با شماره و تاریخ ذکر گردد.
ازصدور چک در وجه حامل اکیدا خودداری گردد.بهترین روش صدور چک به شماره حساب شخص میباشد.
مثلا: حساب شماره ……….عهده بانک ……. اقای/خانم ………قید شود.
*نکته ابتدا شماره حساب نوشته و بعد نام شخص مورد نظر درج گردد.
زمانیکه عبارت به حواله کرد در چک خط زده میشوداز نظر عرف بانکداری ،قابلیت انتقال به غیررا دارد اما در دفاع در محاکم قضایی میتوان از ان بعنوان یک اماره مبنی بر قصد صادر کننده به عدم انتقال چک از سوی دارنده اول به دیگری استفاده کرد.
علاوه براین زمانیکه در هامش چک عبارت بدون خط خوردگی و غیر قابل انتقال نوشته میشود بازهم در محاکم امارهای مبنی بر قصد صادر کننده بر عدم انتقال ان میباشد.
جهت جلوگیری از طرح شکایت کیفری میتوان در ذیل امضا خود در چک تاریخ روز صدور را مجدد مکتوب کرد.
ایا فلسفه دو امضا ظهر چک را میدانید؟
اصولا اشخاص جهت انتقال و بعبارتی ظهر نویسی چک (جیرو کردن)اقدام به امضا پشت چک مینمایند.
اما ایا باید دو امضا جهت انتقال نمود یا تنها یک امضا کافیست ؟
امضا اول نشانگر ظهر نویسی جهت انتقال است وامضا دوم بعنوان ضمانت محسوب میشود .
حال ضمانت از چه کسی ؟
در صورتیکه بطورمشخص در ذیل امضا عنوان ضمانت از شخص خاصی محرزنباشد ضمانت از صادر کننده که بیشترین مسئولیت رادارابوده محسوب خواهد شد.
مواعد تعیین شده در ماده ۳۱۵ قانون تجارت در خصوص مراجعه به بانک جهت برگشت چک برای بهره برداری از مزایای مراجعه به ظهرنویسان همراه صادر کننده میباشد.
آیا چک های غیر صیادی (قدیمی ) هنوز اعتبار دارد؟
بله، صدور چک از دسته چک های غیر صیادی هنوز معتبر است. در حال حاضر،در بانکها امکان تسویه چک بصورت بین بانکی (کلر)وجود ندارد. و دارنده باید به شعب اعطا کننده دسته چک مراجعه نماید.
ثبت نام چک در سامانه صیاد چگونه است؟
برای اینکه بتوانیم چک های صیادی را در سامانه ثبت نماییم اول باید راههای دسترسی به این سامانه را بشناسیم.
الف:برای اشخاص حقیقی
=برنامه های موبایلی حوزه پرداخت مثل: آپ،تاپ وبسته به نوع بانک و حساب و صاحب ان برنامه های متفاوت زیادی وجود دارد.
=اینترنت بانک و موبایل بانک
=دستگاه های خودپرداز
۱- صادرکننده چک چگونه میتواند از دستگاه خودپرداز جهت ثبت چک استفاده نماید ؟
صادرکننده ابتدامیبایست از حساب جاری خود در بانک یک کارت دریافت و بادردست داشتن کارت ابتدا با وارد کردن مشخصات هویتی خود و رمز به منو ثبت چک مراجعه کند سپس با واردکردن اطلاعات کد ۱۶رقمی یا همان شناسه صیادی برروی برگ چک مشخصات چک رویت و نسبت به ثبت صدور و وارد کردن تاریخ ،مبلغ و مشخصات ذینفع اقدام نماید.
گیرنده چک چطور میتواند از دستگاه خودپردازجهت تاییداستفاده نماید؟
گیرنده چک هم با در دست داشتن کارت بانک مرتبط به حساب جاری خود به ATM همان بانک مراجعه وپس از احراز هویت وارد منوی تایید دریافت شده /انتقال چک،شده و باوارد کردن شناسه ۱۶رقمی روی چک و سپس مشاهده اطلاعات چک ثبت به نغع خود عملیات تاییددریافت چک /انتقال چک بنام ثالث را انجام میدهد.
روشهای دیگرمراجعه به بانک و ارسال پیامک به شماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱میباشد.
چطور میتوانیم از خوش حسابی صادر کننده چک مطلع شویم؟
در چک های صیادی قدیمی با استفاده از شناسه ۱۶ رقمی قدیمی درج شده برروی چک میتوان وضعیت حساب صادرکننده را بامراجعه به سایت بانک مرکزی و گزینه استعلام وضعیت چک بررسی نمود و هم میتوان از طریق ارسال شناسه ۱۶ رقمی به سامانه پیامکی۷۰۱۷۰۱ وضعیت حساب صادرکننده چک را ازنظر چک های برگشت شده و رفع سوء اثر نشده بررسی نمود.
در چک های صیادی جدید سامانه پیامکی۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ و سایت بانک مرکزی ،اینترنت بانک ، موبایل بانک و دستگاه خودپرداز همان بانک میباشد.
مسئولیت صادرکننده و ظهرنویس و ضامن در مقابل دارنده چک چگونه است؟
=وفق مقررات قانون تجارت دارنده چک میتواند به هریک از اشخاص فوق همزمان یا تک تک جهت مطالبه وجه چک مراجعه نماید زیرا مسئولیت ایشان در برابر دارنده تضامنی میباشد
و هریک متعهد به پرداخت نمامی مبلغ چک به دارنده میباشند.
=ازسوی دیگر پرداخت وجه چک از سوی یکی از متعهدان امکان مراجعه دارنده به سایر اشخاص فوق را ازبین میبرد.
=در صورتیکه صادرکنندگان چک بیش از یک نفر باشند باتوجه به سکوت قانون در خصوص مسئولیت تضامنی که نیازبه نص صریح دارد تعهد ایشان اشتراکی خواهد بودنه تضامنی .
درصورتیکه صادر کننده چک شخص حقوقی است میبایست وفق اساسنامه و اخرین اگهی تغییرات دارندگان امضا مجاز و مهر شخص حقوقی را بررسی نمایید.
۴-چک در تاریخ سررسید تا ۱۵ روز برگشت زده شود.
۵- به هیچ وجه به بهانه اصلاح چک را به صادر کننده پس ندهید.
روشهای مطالبه وجه چک
راههای وصول چک کدام است ؟
۱-شکایت کیفری
۲-اجراییات ثبت
۳-اجرائیات دادگستری (وفق قانون جدید)
۴-دادخواست حقوقی
= در چه صورتی میتوان جهت وصول چک به اجرائیات ثبت مراجعه نمود؟
شرط رجوع به اجرائیات ثبت تطابق امضاء متن چک با نمونه امضا ان در بانک میباشد.
= در چه صورت امکان مراجعه به اجرائیات دادگستری وجود ندارد؟
۱- درج عبارت تضمین در چک
۲- درج شرط در متن چک (بعنوان بابت)
۳-برگشت خوردن چک بدلیل دستور عدم پرداخت ماده ۱۴ قانون چک
= در چه شرایطی امکان طرح شکایت کیفری وجود دارد ؟
۱- چک بدون تاریخ نباشد.
۲- چک وعده دار نباشد.
۳- چک سفید امضاء نباشد
۴- چک تضمینی و مشروط صادر نشود.
= شاکی در شکایت کیفری چک کیست ؟
شاکی کسی است که بعنوان دارنده چک برای اولین بار به بانک جهت وصول چک مراجعه نموده و گواهی عدم پرداخت بنام وی صادر شود.
در صورتیکه دارنده بعد از برگشت چک و یا بعداز شکایت کیفری کلیه حق و حقوق خود نسبت به چک را به ثالث انتقال دهد امکان طرح شکایت کیفری از بین میرود .
ویا درخصوص شکایت مطروحه قرار موقوفی تعقیب صادرمیشود. (ماده ۱۱ قانون چک و تبصره ان)
= شکایت علیه چه کسی باید مطرح شود؟
کلیه شکایتهای مندرج در قانون چک تنها علیه صادر کننده قابل طرح میباشد.
=کدام مرجع قضایی صلاحیت رسیدگی به طرح شکایت های مندرج در قانون چک را دارد ؟
دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت چک مرجع صالح جهت طرح شکایت میباشد.
= نحوه طرح دعوی و مطالبه وجه چک برگشتی
الف:طرح شکایت کیفری
شاکی (اولین دارنده چک که اقدام به برگشت زدن ان نموده است)
عنوان شکایت :صدور چک بلامحل +مطالبه وجه چک و خسارات وارده
شکایت علیه :صادرکننده (صاحب حساب مشمول این شکایت نمیشود)
مرجع قضایی صالح به رسیدگی :
دادسرای محل صدور گواهی عدم پرداخت چک
هزینه دادرسی :تا ۱۰۰ هزار تومان که البته هزینه مطالبه وجه و خسارات به ان اضافه میگردد .
ب:طرح دعوی حقوقی نحوه صدور چک
خواهان :هریک از ذینفعان(دارنده اول یا دارنده ای که از طریق ظهرنویسی چک به او منتقل شده است)
خوانده:صادرکننده ،صاحب حساب ،ضامن ،ظهرنویسی همگی در برابر دارنده مسئول پرداخت وجه میباشند .
خواسته:مطالبه مبلغ چک +کلیه خسارات قانونی ازقبیل هزینه دادرسی ،حق الوکاله وکیل ،
خسارت تاخیر تادیه (وفق استفساریه مجمع تشخیص مصلحت نظام)در خصوص صادر کننده از زمان سررسید چک و در خصوص ضامن و ظهرنویس از زمان صدور گواهی عدم پرداخت قابل مطالبه است.
نحوه صدور چک و مرجع صالح به رسیدگی :
مطابق مقررات فعلی درصورتیکه مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف و۲۰ میلیون به بالا دادگاه محل صدور چک یا بانک محال علیه یا محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است .
هزینه دادرسی :۵/۳ درصد خواسته در مرحله بدوی و ۵/۴ درصد در مرحله تجدیدنظر است.
ج:اجراییه ثبت
درخواست صدور اجراییه
متقاضی :هریک از ذینفعان
درخواست ها :فقط مطالبه وجه چک (امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه از طریق اجرای ثبت وجود ندارد.)
=صدور اجراییه علیه :
صادرکننده چک و صاحب حساب متضامنا (در صورتیکه صادرکننده فوت نموده باشدامکان صدور اجراییه برای وراث وی وجود دارد .)
=مرجع صالح :ابتدا در دفتر اسناد رسمی محل بانک صادرکننده یا محل اقامت دارنده چک یا بانک برگشت زننده چک تقاضای صدور اجراییه داده میشود و سپس بعد از صدور به اداره اجرای ثبت ارجاع میشود.
د: اجراییه مستقیم از طریق دادگاه وفق ماده ۲۳ قانون صدور چک سال ۱۳۹۷
نوع درخواست: درخواست صدور اجراییه از دادگاه حقوقی
=خواهان :دارنده چک
=خوانده :صادرکننده +صاحب حساب یا هردو
خواسته :مطالبه وجه چک +حق الوکاله وکیل
نحوه صدور چک – مرجع صالح به رسیدگی :
۱-دادگاه محل صدور چک
۲-دادگاه محل اقامت خوانده
۳-دادگاه محل بانکی که چک برگشت خورده است.
نحوه صدور چک و امکان صدور قرار تامین خواسته :
نظر به اینکه در جریان رسیدگی امکان ازبین رفتن اموال بدهکار یا انتقال ان به غیر وجود دارد به جهت حفظ حقوق طلبکار وی میتواند تقاضای صدور قرار تامین خواسته را ازدادگاه بنماید.
*نکته مهم اینکه در چکی که گواهی عدم پرداخت ان صادر شده است نیاز به تودیع خسارت احتمالی نمیباشد.
جهت مشاوره قسمت مشاوره آنلاین سایت بروید
مطلب خوب و کاملی بود